قالب کالورت بتنی
ازجمله پرکاربردترین قالب‌های بتنی در صنایع ساختمان سازی و راه و شهرسازی ، قالب‌های کالورت بتنی هستند. این قالب‌ها ساختار تونل مانند ومشابه کانال‌های دسترسی ایجاد می‌کنند. همچنین انواع مختلفی دارند و در مصارف گوناگونی به کار گرفته می‌شوند.
استحکام بالای قالب، طول عمر بالا،گستردگی استفاده و راحتی نصب و قالب‌بندی باعث شده است که این نوع قالب‌ها بیشتر از انواع دیگر، در سازه‌های راه و شهرسازی مورد استفاده قرار بگیرند.
ساختار قالب‌های کالورت بتنی به گونه‌ای است که با ایجاد یک محفظه محکم و مناسب جهت اتصال بخش‌های مختلف شبکه، مورد استفاده قرار گیرند و در نهایت باعث ایجاد راه دسترسی آسان و راحت و یک آبراهه ی ایمن می‌شوند.
قالب‌های کالورت تا حدودی شبیه به قالب‌های منهول هستند با این تفاوت که قالب‌های کالورت به طور اختصاصی جهت هدایت آب‌های سطحی در شیب رو به پایین مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین به صورت تقاطعی بوده و قدرت انشعاب و سرعت دهی چندین برابری را در سازه ایجاد می‌کنند.
بنابراین استفاده از قالب‌های کالورت، صرفه اقتصادی بالایی برای سازندگان سازه‌های بتنی خواهد داشت.
انواع قالب کالورت بتنی
قالب کالورت Uشکل وباکسی شکل دونوع متفاوت از ساختار قالب‌های کالورت هستند که باتوجه به نوع سازه و شرایط مورد نظر در منطقه در پروژه‌های مختلفی از آن‌ها برای قالب‌بندی استفاده می‌کنند.
در قالب U شکل کالورت، درب قالب به صورت جداگانه ساخته می‌شود. در حالی‌که در قالب باکسی درب به همراه قالب و به صورت یکپارچه ساخته می‌شود.
کالورت بتنی چیست؟
کالورت Calvert یا کانال‌های آبراهه سرپوشیده به ساختار تونلی، بتنی و توخالی بزرگی گفته می‌شود که در زیر جاده‌ها، راه آهن‌ها یا پل‌ها و برای ایجاد زهکشی متقاطع و یا انتقال کابل‌های برق یا سایر کابل‌ها از یک طرف به طرف دیگر ساخته می‌شود.
کالورت کاملا توسط خاک بستر یا زمین محصور شده و از زمین حمایت و پشتیبانی می‌شود. کالورت های لوله ای، کالورت باکسی بتنی و کالورت قوسی از انواع متداول کالورت مورد استفاده در جاده‌ها و راه آهن هستند.
کالورت‌ها به دو صورت پیش ساخته و کالورت‌های ریخته‌گری درجا موجود هستند و دقیقاً مانند یک تونل عمل می‌کنند. سطح مقطع این سازه‌های بتنی به شکل‌های رایج گرد، بیضی و مربع زیر ساخته می‌شود.
ظاهر این کالورت‌ها بسیار ساده است، اما ساختار پیچیده‌ای دارند که شناسایی این پیچیدگی‌ها نیازمند تخصص و تجربه کارآمد است.
نکته دیگری که در مورد کالورت‌ها باید به آن توجه کرد زمان و طول عمر آن‌ها است. طول عمر کالورت و زمان فرسودگی آن از اهمیت بسیار برخوردار است.
کالورت ها نیز مانند هر سازه بتنی دیگری به مرور زمان مقاومت خود را از دست می‌دهند و دچار تخریب و شکستگی می‌شوند. شکست و تخریب یک کالورت به احتمال بسیار زیاد آسیب جدی به مسیرهای ریلی و جاده‌ای وارد می‌کند، پس انتخاب یک تولید کننده برتر و باتجربه که یک کالورت باکیفیتی را تولید می‌کند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
طراحی کالورت
طراحی کالورت بر اساس هیدرولیک، ارتفاع سطح آب و ارتفاع جاده و سایر شرایط انجام می‌شود و سایز آن به صورت سفارشی تولید می‌شود. کالورت‌های بتنی برای ایجاد جریان آب کنترل شده گزینه ایده‌آلی هستند.
مواد سازنده کالورت
کالورت‌ها مانند لوله هستند اما اندازه بسیار بزرگتری دارند و همچنین فرم قوسی شکل آن‌ها بیشتر است. از جمله موادی که برای ساخت و ساز کالورت مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل موارد زیر است:
۱-بتن۲-فولاد۳-پلاستیک۴-آلومینیوم۵-پلی اتیلن باچگالی بالا.
در اغلب موارد این کالورت‌های بتنی هستند که ترجیح داده شده و انتخاب می‌شوند.
کالورت‌ها از جمله کانال‌های آبروی آماده‌ای هستند که معمولاً از کامپوزیت پایه سیمان و سیلیس تشکیل می‌شوند.
کالورت‌های بتنی ممکن است از دو نوع کالورت مسلح یا غیر مسلح باشند.
محل استفاده و جایگاه کالورت
مکان یابی صحیح کالورت‌ها و جایگاه قرارگیری آن‌ها باید بر اساس دو پارامتر کاربری و مسئله صرفه‌جویی در زمان و هزینه صورت گیرد.
به طور کلی اغلب توصیه می‌شود که در تهیه آبراهه و مکانی برای عبور و مرور آب از زیر جاده‌ها یا پل‌ها، راه آهن و… از کالورت‌های بتنی سرپوشیده استفاده کنید که مقرون به صرف ترو کم هزینه‌تربوده و نصب راحت‌تری دارند.
در نصب کالورت‌ها در این مکان‌ها نیاز به احداث خاکریز مجزا و بسترسازی مناسب نیست.
انواع کالورت
۱-کالورت لوله کشی (تکی یا چندگانه): کالورت‌های لوله‌ای شکل از جمله کالورت‌های پرکاربردی هستند که به شکل گرد هستند. این کالورت‌ها ممکن است تک لوله یا چند لوله باشند؛ اگر از نوع تک لوله استفاده شود کالبد با قطر بزرگتر انتخاب می‌شود.
اما اگر عرض کانال بیشتر از عرض کالورت تک لوله باشد باید به سراغ کالورت‌های چند لوله برویم. آن‌ها برای جریان‌های بزرگتر آب بسیار مناسب هستند. قطر کالورت تک لوله از ۱ متر تا ۶ متر متغیر است. کالورت‌های لوله‌ای معمولاً از بتن یا فولاد ساخته می‌شوند.
۲-کالورت طاق لوله (تکی یا چندگانه): کالورت‌های طاق لوله‌ای به شکل نیم دایره هستند. این کالورت‌ها برای جریان‌های بزرگتر آبی گزینه مناسب‌تری هستند، اما جریان آب در این کالورت باید پایدار باشد.
از کالورت طاق لوله معمولاً در زیر پل‌ها به تعداد زیاد استفاده می‌شود و ظاهر زیبایی به ساختار سازه پل می‌بخشد.
۳-کالورت باکسی بتنی: کالورت‌های باکسی به شکل مستطیل هستند و عموماً از بتن ۴۰۰ برای عمل آوری آن‌ها استفاده می‌شود. در ساخت کالورت باکسی از یک جعبه تقویت شده استفاده شده است که برای دفع باران استفاده می‌شود. ۴ سطح این مکعب توخالی از جنس بتن بوده و ۲ سطح دیگر آن باز است که برای جریان و هدایت آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از این مدل کالورت به عنوان گذرگاه عبوری راه آهن یا جاده در طول دوره‌های خشکسالی یا در مناطق کویری به کرات استفاده می‌شود.
۴-آرک کالورت (کالورت زیرخاکی طاقی شکل): کالورت زیر خاکی طاقی شکل شبیه به کالورت قوسی لوله‌ای است اما در این حالت یک کف مصنوعی در زیر طاق تعبیه می‌شود. ازآرک کالورت Arch Calvert به طور گسترده در معابر باریک استفاده می‌شود. کف مصنوعی زیر طاق از جنس بتن و قوس نیز از بتن ساخته شده است. کالورت‌های قوسی فولادی نیز موجود هستند که گران‌تر از نوع بتنی هستند.
۵-کالورت پل: از این مدل کالورت در کانال‌ها یا رودخانه‌ها استفاده می‌شود. همچنین به عنوان پل جاده‌ای که وسایل نقلیه از آن تردد می‌کنند به کار می‌رود. برای این کالورت در زیر سطح زمین پی ریزی می‌شود. یک سری کالورت گذاشته شده وسطح روسازی روی این کالورت‌ها گذاشته می‌شود.
به طور کلی این کالورت‌ها مستطیلی شکل هستند که در صورت عدم نیاز به کف سازی مصنوعی می‌توانند جایگزین کالورت‌های باکسی شوند.
انواع اتصالات در کالورت
اتصالات زبانه‌ای و شیاری از جمله مهمترین اتصالات در کالورت‌های پیش ساخته هستند که از ترکیب مفصل ماستیک، واشر و ملات است.
در ساخت کالورت گاهی نیاز به استفاده از اتصالات چندگانه یا چند سلولی است تا کاربری بهتری در کالورت ایجاد نماید.
ابعاد کالورت بتنی
کالورت‌های بتنی معمولاً در ابعاد1×1-5/1×5/1-2×2ساخته می‌شوند و ضخامت دیواره در کالورت‌ها ۲۵ سانتی‌متر است و در طول رایج ۱ متر و ۲ متر تولید می‌شوند.
مزایای کالورت بتنی
۱-باکس‌های کالورت پیش ساخته بتنی از مواد طبیعی و خام ساخته می‌شوند که هیچ ماده آلی در ساختار آن وجود ندارد.
۲-این کالورت‌ها دارای طولانی‌ترین چرخه عمر در سیستم‌های زهکشی آب و فاضلاب هستند.
۳-با محیط زیست سازگارتر بوده و غیرقابل واکنش هستند.
۴-کالورت‌ها دارای آبریزهای مصنوعی بوده که برای تونل‌های تاسیسات شهری استفاده می‌شود. همچنین جهت تخلیه بار طوفان،عبور آب و سیستم‌های زهکشی فاضلاب ،تونل آب و برق از کالورت‌های پیش ساخته بتنی استفاده می‌کنند.
۵-هزینه نصب آن‌ها کمتر است.
۶-نصب سریع و آسان مزیت اصلی کالورت بتنی پیش ساخته است.
۷-نیاز به نیروی انسانی کمتری دارد؛ در نتیجه در هزینه‌های نهایی صرفه‌جویی می‌شود.
نحوه نصب و اجرای کالورت بتنی
همانطوری که قبلاً نیز گفته شد از کالورت‌های بتنی پیش ساخته درتونل‌های تاسیسات شهری ، پل‌های بزرگراه‌ها با دهانه کوچک، در زیر ریل راه آهن برای ایجاد آبراهه استفاده می‌شود.
در سیستم زهکشی کالورت پیش ساخته بتنی را در زیر جاده و مسیر قرار می‌دهند و حالت مدفون شده دارد که باعث می‌شود آب بارندگی یا آب رودخانه از یک سمت به سمت دیگر هدایت شود و جلوی تخریب جاده، راه آهن عبوری و …گرفته شود.
در نصب نوع کالورت بتنی باید شرایط اقلیمی منطقه ارزیابی شود و در صورتی که از کالورت پیش ساخته بتنی به صورت قالب آماده که در محل مونتاژ می‌شود استفاده می‌کنید، کیفیت کالورت باید تضمین شده باشد.
در خرید کالورت بتنی به چه مواردی توجه کنیم؟
در خرید و سفارش قالب کالورت بتنی در درجه اول به کیفیت ساخت آن توجه کنید. از آنجایی که این کالورت‌ها انواع مختلفی دارند، با توجه به موقعیت منطقه، نوع سازه و ارزیابی شرایط زمین سبک مورد نظر را انتخاب کنید.
همانطوری که در متن مقاله به آن اشاره شد، کالورت‌ها انواع مختلفی دارند. برخی از سبک‌ها به صورت دایره و برخی دیگر به شکل چهارگوش (مستطیلی) هستند. به این ترتیب موقعیت اجرایی کالورت بتنی پیش ساخته شرایط مخصوص به خود را دارد و نمی‌توانید از یک نوع کالورت در شرایط متفاوت استفاده کنید.
در صورتیکه کالورت بتنی انتخابی شما با شرایط محیطی هماهنگی کامل را داشته باشد و استاندارد بتن در آن رعایت شده باشد، کالورت پیش‌ساخته بتنی بهترین گزینه در ایجاد کانال سرپوشیده برای انتقال آب در مسیرهای مختلف است.