در صنعت ساختمان‌سازی نیاز به قطعات بتنی مختلفی برای ساخت سازه است. قطعات بتنی را با کمک قالب‌بندی می‌توان ایجاد کرد. قالب‌بندی پروسه‌ای پیچیده و عظیم است که به‌راحتی قابل‌انجام نیست. قالب‌بندی نیازمند تجهیزات و ابزارآلاتی هست تا در اجرای هر چه‌بهتر آن، کمک‌کننده باشد.
در قالب‌بندی نیاز است بین دو قالب یک‌میزان فاصله معین وجود داشته باشد تا پلان و نقشه سازه به‌درستی اجرا شود. برای حفظ این فاصله در یک حد مشخص نیاز به استفاده از قطعاتی جهت متصل‌کردن قالب‌ها است. این قطعه بولت قالب‌بندی است.
در ادامه با بولت و انواع آن آشنا خواهید شد.
معرفی بولت قالب‌بندی و ویژگی‌های آن
بولت قطعه‌ای است که به‌عنوان یکی از اتصالات قالب‌بندی شناخته می‌شود و وظیفه آن کنترل‌کردن فشار وارد به قالب‌ها به دلیل بتن‌ریزی است.
بولت‌های استاندارد از میلگرد 16 به‌وسیله دستگاه CNC ساخته شده‌اند. اندازه بولت‌ها باتوجه‌به نیاز پروژه و پیمانکار مشخص می‌شود. این قطعات به دلیل اینکه کاربرد متفاوتی دارند، مدل‌های مختلفی نیز دارند. از بولت در صنایع مختلفی از جمله ساخت‌وساز، خودروسازی و… استفاده می‌شود.
بولت‌ها را باتوجه‌به کاربرد آن‌ها در سیستم قالب‌بندی به دسته‌های زیر تقسیم می‌کنند:
- بولت عصایی
- بولت دو سر رزوه (بولت دو سر دنده)
- بولت تمام رزوه (بولت تمام دنده)
- بولت بیرونی
- میان بولت آب‌بند
برای شناخت بیشتر این بولت‌ها در ادامه توضیحات زیرا مطالعه بفرمایید.
معرفی ویژگی‌های بولت عصایی
علت نام‌گذاری این بولت به بولت عصایی، شکل آن است که به‌صورت یک عصا است. اندازه طولی این بولت‌ها حدوداً 40 تا 50 سانتی‌متر است.
از بولت عصایی برای کنترل فشار بتن‌ریزی و برای متصل‌کردن سولجر به لوله پشت‌بند قالب استفاده می‌شود.
نحوه اتصال بولت عصایی به چه صورت است؟
به‌کارگیری بولت عصایی در قالب‌بندی به این صورت است که به‌وسیله مهره خروسکی و واشرکاس، قسمت قوسی بولت به‌دور لوله پشت‌بند افقی متصل می‌شود و از سمت دیگر از سولجر رد شده و سفت می‌شوند.
معرفی ویژگی‌های بولت دو سر رزوه
بولت تمام رزوه یا تمام دنده نوع دیگری از بولت‌هاست که در قالب‌بندی به کار برده می‌شوند. این بولت را از میلگرد 16 می‌سازند. اندازه بولت دو سر رزوه بین 1 تا 3 متر است که اندازه رزوه‌های دوسرپیچ از هر طرف 25 سانتی‌متر است.
کاربرد بولت دوسر رزوه در اتصال دیوار‌های برشی غیر آب‌بند، دیوار‌های دوطرفه و دیوار‌های یک‌طرفه است و فشار جانبی بتن را کنترل می‌کند.
بولت دوسر رزوه را پیچ دو سر رزوه هم می‌گویند.
نحوه اتصال بولت دو سر رزوه به چه صورت است؟
برای اتصال بولت دو سر رزوه به قالب، ابتدا باید لوله پولیکا‌ها را از بین قالب‌های سوراخ‌دار رد کرد و سپس بولت از درون لوله عبور کند. دو سمت بولت با کمک واشر و مهره سفت می‌شود.
بعد از اینکه بتن‌ریزی به پایان رسید، می‌توان بولت‌های دو سر رزوه را برداشت و برای دفعه بعد استفاده کرد.
معرفی ویژگی‌های بولت تمام رزوه
بولت تمام رزوه مانند دیگر بولت‌ها از میلگرد 16 تولید می‌شود؛ اما اگر از بولت تمام رزوه در قالب خاص استفاده شود، آن را از میلگرد 22 می‌سازند. اندازه طول بولت‌ها بستگی به ضخامت دیوار دارد و بین 70 سانتی‌متر تا 400 سانتی‌متر تولید می‌شود.
بولت تمام رزوه را تمامی انواع دیوار حتی اگر دیوار ضخامت زیادی نداشته باشد استفاده می‌کنند. پس می‌توان گفت بولت تمام رزوه پرکاربردترین نوع بولت است.
کارایی بولت تمام رزوه و بولت دو سر رزوه به دلیل شباهت‌های زیادی که دارند، یکسان است.
نحوه اتصال بولت تمام رزوه به چه صورت است؟
برای اتصال بولت‌ها به قالب، سوراخ‌هایی بر روی قالب ایجاد می‌شود تا با ردکردن بولت‌ها از آن‌ها، دو قالب موازی هم به یکدیگر متصل شوند. برای این کار از مهره خروسکی و واشرکاس کمک گرفته می‌شود.
معرفی ویژگی‌های بولت بیرونی
بولت بیرونی نیز از میلگرد 16 تولید می‌شود. ابعاد آن در دو اندازه 35 سانتی‌متر و 50 سانتی‌متر است. بولت بیرونی 35 سانتی‌متری را برای زمانی به کار می‌برند که پشت‌بند عمودی، لوله است و از بولت 50 سانتی‌متری زمانی استفاده می‌شود که پشت‌بند عمودی، سولجر است.
نحوه اتصال بولت بیرونی به چه صورت است؟
این بولت همراه با میان بولت آب در متصل‌کردن سیستم قالب‌بندی بتنی و در دیوار‌هایی که باید آب‌بندی شوند، به کار می‌روند.
تسمه بولت و کاربردهای آن
تسمه بولت که با نام تسمه قالب بندی و تسمه تنگ نیز معروف است، از ورق فولادی به ضخامت حدودا 2.5 میلی‌متر و در ابعاد مختلف با توجه به عرض قالب ساخته می‌شود.
تسمه بولت یک قطعه‌ای مانند کمربند با دو سوراخ در انتهای آن است که برای متصل کردن دیوار برشی استفاده می‌شود تا از بولت برای قالب‌بندی استفاده نشود و سازه بتنی سوراخ نشود.
از مهم‌ترین کاربردهای تسمه بولت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مانع از خمیدگی قالب‌ها می‌شود
- از وارد شدن نیرو و بار زیاد به قالب‌ها هنگام بتن‌ریزی جلوگیری می‌کند.
- فاصله بین قالب‌های فلزی به اندازه خواهد بود.
معرفی ویژگی‌های میان بولت آب‌بند
این نوع بولت یک صفحه آب‌بند میانی دارد؛ به همین دلیل به آن میان بولت آب‌بند میانی گفته می‌شود. میان بولت آب‌بند بر اساس جنس 3 مدل دارد که پلاستیکی، چدنی داکتیل نشکن و فلزی است. نام دیگر میان بولت پلاستیکی، میان بولت پی‌وی سی است و میان بولت فلزی را میان بولت فنری نیز می‌گویند.
میان بولت فلزی را به این دلیل فنری می‌گویند که در دو سر میان بولت فلزی، دو فنر قرار دارد که باعث سهولت اتصال بولت‌های بیرونی است.
طول میان‌بولت در مقایسه با ضخامت دیوار از آن کمتر است.
میان بولت را در مواقعی که بتن آب‌بند است به کار گرفته می‌شود. بتن آب‌بند بتنی است که هیچ عاملی بر روی سطح آن تأثیرگذار نیست.
تفاوت میان بولت با انواع دیگر این است که نمی‌توان بعد از اتمام بتن‌ریزی آن را از بتن خارج کرد و برای مرحله بعدی قالب‌بندی استفاده کرد.
نحوه اتصال میان بولت آب‌بند به چه صورت است؟
از میان بولت‌ها برای کاهش فشار وارد از طرف بتن به دیوار‌های آب‌بند استفاده می‌شود. میان‌بولت‌ها به روی دو صفحه موازی سوراخ‌دار قرار می‌گیرند و با استفاده از مهره خروسکی و واشرکاس به تثبیت قالب‌ها کمک می‌کنند.
راه‌حل رفع مشکل استفاده از بولت در قالب‌بندی
پس از پایان بتن‌ریزی، زمانی که قالب‌ها باز می‌شوند و بولت‌ها برداشته می‌شوند، می‌توان مشاهده کرد که اثر بولت‌ها روز دیوار‌ها کاملاً مشخص است. در سازه‌‌هایی مخصوصاً سد که نباید آب نشت کند، برای رفع این مشکل از بتن و ملاط استفاده می‌شود. به این صورت که با کمک دو بولتی که طول آن به‌اندازه یک بولت است و یک عدد مغزی آب‌بند این کار انجام می‌پذیرد. پس از اتمام کار مشاهده می‌شود که مغزی از نشت آب جلوگیری می‌کند.
اندازه بولت قالب‌بندی به چه عاملی بستگی دارد:
همان‌گونه که اشاره شد، بولت را در هنگام قالب‌بندی برای مهار فشار وارد به قالب به کار می‌گیرند. از آن جایی که ضخامت دیوار بتنی در سازه‌ها متفاوت است پس اندازه بولتی که برای مهار فشار قطعه بتنی به کار گرفته می‌شود، در سیستم قالب‌بندی باتوجه‌به ضخامت دیوار مشخص می‌شود.
نکات قابل‌توجه در هنگام خرید بولت قالب‌بندی
واضح است که برای بهبود کیفیت و شرایط پروژه عمرانی، باید در خرید اجزا و اتصالات قالب‌بندی سازه دقت کافی را داشت. در هنگام خرید بولت باید به نکات زیر توجه کرد:
- در هنگام محاسبات پروژه، تعداد و نوع بولت قالب‌بندی باید مشخص شود و به تفاوت کارای بولت‌ها دقت شود.
- کیفیت بولت به دلیل نقش مهم آن، حائز اهمیت است. به همین علت نباید بولت از برند‌های بی‌نام‌ونشان خریداری شود.
- بولت‌ها بنا به نیاز مشتری در سایزهای متفاوتی تولید می‌شوند. قبل از خرید از سایز موردنیاز باید مطمئن شد.
عوامل مؤثر در قیمت بولت قالب‌بندی
بولت‌ها انواع متفاوتی دارند و در هر پروژه‌ای ممکن است یک نوع منحصربه‌فردی از آن‌ها استفاده شود. واضح است که هر مدل بولت قیمتی دارد. عواملی که بر قیمت بولت‌ها تأثیرگذار است را در ادامه بررسی می‌کنیم:
اولین عاملی را که می‌توان نام برد، جنس بولت است. بولت‌های فلزی گران‌ترین جنس بولت را دارا هستند. قیمت فولاد ممکن است هر روزه تغییر کند، پس برای فهمیدن قیمت بولت‌ها باید هر روزه استعلام قیمت فولاد را گرفت.
مورد بعدی اندازه و ابعاد بولت‌ها است. واضح است که هر چقدر سایز بولت بزرگ‌تر باشد، قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود.
کیفیت بولت ساخته شده هم در قیمت تأثیرگذار است و بولت‌های برند، هم از لحاظ کیفیتی و هم قیمتی ارزش بیشتری دارند.