قالب بتن لغزنده – سامکو تولید کننده انواع سیستم‌های قالب‌بندی
مهم‌ترین فرآیند در پروژه‌های عمرانی بتن‌ریزی است. عملیات بتن‌ریزی عملا بدون قالب ممکن نیست و در تمامی مراحل آن از قالب‌های مخصوص متناسب با نیاز پروژه استفاده می‌شود.
هیچ یک از لوازمی که بشر از ابتدای حیات خود اختراع نموده است دست نخورده باقی نمانده‌اند. و در طول زمان و در طی سالیان متمادی پیشرفته‌تر، کامل‌تر و کارآمدتر شده‌اند. تجهیزات ساختمانی نیز از این قائده مستثنی نبوده و روز به روز با گسترش علم و تکنولوژی به سهولت عملکرد و کارآیی آنها افزوده شده‌است.
قالب بتن لغزنده از جمله کارآمدترین قالب‌های بتن‌ریزی به شمار می‌رود که برای بتن‌ریزی در سازه‌های مرتفع و ساختمان‌های بلند بسیار مناسب است. مبانی کلی طراحی این سیستم مطابق با ساختمان‌های بتن‌آرمه از نوع دیوار باربر صورت می‌گیرد. شیوه اجرای آن به روش قالب‌های یکپارچه دیوار و استفاده از میز پرنده برای قالب بندی یکپارچه سقف انجام می‌شود.
قالب لغزنده چیست؟
می‌توان قالب لغزنده را در دسته قالب‌های بالا رونده قرار داد. که در فواصل زمانی معینی در راستای سازه به ارتفاع 1 تا 1.5 متر به سمت بالا حرکت می‌کند. قالب بتن‌ریزی لغزنده یکی از روش‌های پیشرفته در ساخت سازه‌هایی از قبیل سیلوها، برج‌های خنک کننده، برج‌های مخابراتی، کانال‌های آب و … است.
قالب‌های لغزان امکان اجرای قالب‌بندی، آرماتوربندی و بتن ریزی را به طور همزمان میسر می‌سازند. همچنین به کمک این قالب‌ها مدت زمان اجرا و ساخت سازه‌های بتن آرمه به طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
چرا قالب لغزنده برای بتن‌ریزی توصیه می‌شود؟
- در سال‌های گذشته عملیات بتن‌ریزی برای سازه‌ها و ساختما‌های مرتفع، کاری زمان‌بر، پرهزینه و خسته کننده برای نیروی انسانی بود. در حال حاضر قالب‌های لغزنده این امکان را فراهم کرده‌اند که بتن‌ریزی در کمترین زمان ممکن انجام شود. و به نیروی انسانی کمتری هم نیاز باشد.
- از لحاظ نما نیز سازه‌ای که توسط این سیستم کار شده‌باشد دارای یکپارچگی و یکدستی خواهد بود. و همچنین دارای سطحی صاف است.
- به علاوه این سیستم از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه است.
- با داشتن سکو جهت استقرار کارگران و عدم نیاز به داربست‌بندی (که معمولا به صورت غیراستاندارد انجام می‌شود) ایمنی نیروی کار نیز افزایش می‌یابد.
- در این سیستم قالب‌بندی، قالب در هر مرحله مونتاژ و دمونتاژ نمی‌شود و قالب روی سطح بتن می‌لغزد. همچنین برای جابه‌جایی یا حرکت نیز نیازی به جرثقیل نیست.
- حرکت و جابه جایی قالب‌ها به کمک جک‌های هیدرولیکی با ظرفیت‌های سه تنی یا شش تنی صورت می‌گیرد.
- قالب‌های لغزنده بر حلاف سایر قالب‌های معمولی نیازی به روغن کاری قبل از بتن‌ریزی ندارند.
انواع قالب‌های لغزنده
قالب‌های لغزنده در دو نوع بالارونده (عمودی) و لغزنده افقی تولید و استفاده می‌شوند.
قالب‌های لغزنده قائم
بتن‌ریزی با قالب لغزنده عمودی به این صورت است که قالب به ارتفاع 1 تا 1.5 متر در فواصل زمانی متناوب به بالا کشیده‌می‌شود.
در ضمن بالا رفتن قالب عملیات‌های بتن‌ریزی و آرماتوربندی انجام می‌شود. به صورت ممتد مخلوط بتن از بالا به‌درون قالب ریخته‌می‌شود. ضمن حرکت قالب به سمت بالا بتن سخت‌شده و از قسمت پایین قالب جدا می‌شود.
از نکاتی که بسیار حائز اهمیت است سرعت حرکت قالب است. باید به طوری تنظیم شود که بتن زمان مناسب برای سخت شدن را داشته باشد. و همچنین هنگام خارج شدن از قالب تحمل وزن خود و همچنین مقاومت لازم را داشته باشد.
انواع جک‌های موجود شامل: سیستم هیدرولیکی، هوای‌فشرده، الکتریکی و دستی هستند. باید اشاره‌کرد که جک‌های هیدرولیکی و هوای فشرده‌بسیار اقتصادی و به‌صرفه‌است.
قالب لغزنده افقی
علاوه بر قالب لغزنده قائم که مناسب برای ساخت دیوارهای سازه‌های بلند است. نوع دیگری از قالب‌های لغزنده نیز وجود دارد که در جهت افقی حرکت می‌کند. این نوع قالب مناسب برای ساخت دیوارهای بتنی طولانی، کف تونل‌ها و سطح راه‌ها، کف و دیواره کانال‌های بزرگ و بتن‌ریزی شیب‌ها است.
نکات حائز اهمیت در اجرای قالب‌های لغزنده
در این سیستم قالب‌بندی پیشرفته، همزمان با بالا رفتن قالب، بتن‌ریزی و آرماتوربندی نیز به صورت پیوسته‌انجام می‌شود. این روند تا زمانی که سازه به طور کامل ساخته‌شود ادامه پیدا می‌کند. از جمله مسائلی که حائز اهمیت بوده و باید به آن توجه ویژه داشت سرعت حرکت قالب‌ها است. سرعت باید به گونه‌ای کنترل شود که بتن خارج‌شده به اندازه کافی سخت‌شده و مقاومت لازم را داشته‌باشد.
علاوه بر سرعت قالب‌ها فاکتورهای دیگری نیز در راهبری قالب‌های لغزان نیازمند بررسی و توجه هستند. از جمله این بررسی‌ها که هر کدام در روند و کیفیت عملیات بتن‌ریزی تاثیری بسزا دارند. می‌توان به اجرای بازشوها، جلوگیری از انبساط بیش از حد بتن و نیز جلوگیری از یخ‌زدن بتن در زمستان اشاره کرد.
با اتمام عملیات بتن ریزی قالب مجددا به سمت بالا حرکت می‌کند تا تراز انتهایی آن از سطح بتن بالاتر رود. فقط باید اطمینان حاصل کرد بتن برای تنش پایه‌ها و بالشتک‌ها مقاومت کافی را دارد. در نهایت پایه‌ها را بین قالب و سطح افقی بتن قرارداده و جک‌ها را پس از آزاد کردن، درمی‌آورند. بعد از خارج کردن میل جک‌ها در مرحله بعد با کمک جرثقیل قالب و متعلقات را پایین می‌آورند.
مزیت‌های قالب لغزنده
با استفاده از روش قالب لغزنده بسیاری از داربست بندی‌های اطراف سازه حذف گردید. با این سیستم قالب‌بندی سرعت اجرای سازه بتنی افزایش یافت و نمای بهتری برای سازه ایجاد گردید.
معایب سیستم قالب بتن لغزنده
قالب‌های لغزنده نیز مانند سایر تجهیزات ساختمانی به ویژه قالب‌های بتن ریزی در کنار مزایایی که دارند معایبی نیز دارند.
در قالب‌بندی لغزنده مونتاژ و دمونتاژ اجزا زمان بیشتری نیاز دارد و کارگران باید از قبل آموزش ببینند. در شرایط نامتعادل جوی مثل گرما یا سرمای شدید عملیات متوقف نشده و باید تحت هر شرایطی ادامه یابد.
هزینه این سیستم قالب‌بندی بیشتر بوده و برای سازه‌هایی با ارتفاع کمتر از 20 متر اقتصادی نیست.
الزامات سیستم قالب لغزنده
عملکرد صحیح قالب‌های لغزنده رابطه مستقیمی با عملکرد مناسب قطعات و اجزای تشکیل‌دهنده آن دارد. در این قسمت از مقاله ابتدا تمامی اجزای قالب لغزنده را جهت آشنایی با هر یک نام می‌بریم و سپس به توضیح مهم‌ترین اجزا می‌پردازیم.
- یوک
- جک هیرولیکی (یا میمونی)
- رویه و بدنه قالب
- پشت بند افقی و عمودی قالب
- میل جک
- غلاف میل جک
- سکوی کار جهت بتن ریزی
- سکوی کار آویزان
- فاصله نگهدارنده میلگردها
- شابلون اندازه حرکت جک
- میل جک کشش
- یونیت هیدرولیک
- راه پله نفرات
جک هیدرولیکی
حرکت در قالب‌های لغزنده قائم به کمک جک هیدرولیکی یا میمونی انجام می‌شود. حرکت این جک‌ها بدون توقف و با سرعت یکنواخت بر روی میله‌های صاف و یا لوله‌های سازه‌ای صورت می‌گیرد. جک‌های هیدرولیکی به یکی از دو نوع فک دندانه‌ای یا ساچمه‌ای مجهز است.
میل جک
میل جک‌ها میله‌ای فولادی هستند که جک‌ها روی آنها سوار می‌شوند. این میله‌ها که در پایین به بتن سخت‌شده تکیه‌دارند همانند ستونی بارهای وارده را به پایین منتقل می‌کنند.
یوک (یوغ)
یوک یکی از مهم‌ترین اجزای قالب لغزنده است. وظیفه اصلی آن جلوگیری از باز شدن قالب‌ها در اثر فشار جانبی بتن تازه و نیز انتقال بار و فشار به جک‌ها است. اگر بخواهیم به طور دقیق‌تر شرح بدهیم باید بگوییم که جک بر روی یوک بسته‌می‌شود. اجزای قالب به جز میل جک نیز به یوک متکی هستند. سپس جک با حرکت به سمت بالا باعث می‌شود یوک و سایر اجزای متکی به آن نیز به سمت بالا حرکت کنند.
بدنه و رویه قالب لغزنده
بدنه قالب می‌تواند چوبی و یا فلزی باشد. در صورتی که بدنه چوبی باشد، رویه آن هم می‌تواند ورق فولادی با ضخامت کم و یا تخته چندلا باشد. در صورتی که بدنه ورق فلزی با ضخامت 2 تا 3 میلیمتر باشد، به رویه احتیاج ندارد.
ارتفاع بدنه با توجه به شرایط متعددی تعیین می‌شود. مهم‌ترین شرایط برای تعریف ارتفاع بدنه قالب لغزنده عبارتند از: نوع بتن، قدرت کنترل قالب و سرعت پیشروی. با توجه به آنچه گفته‌شد ارتفاع بدنه معمولا بین 1 تا 2 متر است. عوامل دیگری نیز در طراحی و تعریف بدنه قالب لغزنده نقشی تعیین کننده دارند. که شامل بارهای جانبی بتن، فاصله پشت بندها و کیفیت بدنه قالب است. زمانی که در پروژه قوس و شیب سازه کم باشد، ارتفاع قالب را می‌توان بالا برد. در ضمن لازم به ذکر است هر چه بتن سفت‌تر باشد ارتفاع بدنه قالب نیز کمتر است.
پشت بند افقی
یکی دیگر از اجزای مهم در قالب‌های لغزان پشت بند افقی است. پشت بندها باید به اندازه کافی در جهت افقی سخت و نیز در جهت قائم مقاوم باشند. تا بتوانند وزن قالب‌ها و همچنین اصطکاک بین قالب و بتن تازه را تحمل کنند. مقطع پشت بندها بر مبنای فشار جانبی وارد بر سطح قالب و فاصله یوک‌ها از یکدیگر محاسبه می‌شود.
سخن آخر
با توجه به مطالبی که ذکر شد. در صورت تمایل به تهیه سیستم قالب‌بندی لغزان می‌توانید با مشاوران و کارشناسان شرکت سامکو تماس حاصل فرمائید. و در کمترین زمان ممکن بهترین مشاوره را در این زمینه کسب نمایید.